Pytania i Odpowiedzi dotyczące uznawania rozwodów zagranicznych
Czy rozwód musi być uznany w Niemczech, jeśli rozwiodę się za granicą?
Rozwód w innym kraju UE jest uznawany w Niemczech bez dalszych formalności, niezależnie od obywatelstwa małżonków (Uwaga: Nie dotyczy to rozwodów w Danii!). Oprócz samego orzeczenia rozwodowego, zaświadczenie zgodnie z art. 39 rozporządzenia (WE) nr 2201/2003 (z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej), które jest wydawane przez sąd w innym państwie UE, należy następnie złożyć w Niemczech; formularz jest dołączony do tekstu rozporządzenia jako Anlage I.
Jakie są konsekwencje braku uznania rozwodu zagranicznego ?
Może to prowadzić do poważnych konsekwencji, zwłaszcza w prawie spadkowym, które często wiąże prawo do dziedziczenia lub (o ile wiadomo) prawo do części obowiązkowej w całości lub w części z istniejącym małżeństwem. W Niemczech udział prawny małżonka pozostającego przy życiu w spadku wynosi jedną czwartą lub, w przypadku wspólnoty majątkowej, nawet połowę spadku. Nawet w przypadku dziedziczenia testamentowego małżonek ma nadal prawo do połowy ustawowej części spadku. Może to doprowadzić do tego, że były małżonek stanie się jedynym spadkobiercą, ponieważ zagraniczny rozwód nie został uznany przed śmiercią.
Jest oczywiste, że brak uznania ogranicza swobodę zawierania nowego małżeństwa. Tak długo, jak rozwód wymagający uznania nie jest formalnie uznany w innym państwie, nowe małżeństwo jest tam wykluczone, jeśli narzeczony jest tam zarejestrowany w rejestrze stanu cywilnego jako "żonaty". Ale nawet jeśli nie ma sprzecznego wpisu w rejestrze stanu cywilnego, małżeństwo podlega karze za bigamię; w Niemczech § 172 StGB przewiduje karę do trzech lat lub grzywnę za podwójne małżeństwo (§ 172 StGB).
Nowe małżeństwo jest uznawane za nieważne przez system prawny państwa, w którym rozwód z poprzedniego małżeństwa powinien był zostać poddany procedurze uznania. Zgodnie z prawem spadkowym, może to spowodować, że prawo nowego małżonka do dziedziczenia, jak wyjaśniono powyżej, nie będzie miało miejsca. Ze względu na te często nieprzewidziane i drastyczne konsekwencje braku uznania, potrzeba uznania rozwodu powinna być zawsze szczególnie dokładnie badana dla wszystkich zainteresowanych państw.
Czy należy uznać rozwód udzielony w państwie pochodzenia obojga małżonków?
Nie jest ważne, jak długo mieszkają w Niemczech. Jeśli jedno z małżonków lub oboje mają podwójne obywatelstwo, prawo do azylu lub status uchodźcy będącego cudzoziemcem, jak również bezpaństwowość, ten tzw. przywilej kraju pochodzenia jest wykluczony.
M i F, którzy są obywatelami rosyjskimi, pobrali się w Rosji w 2005 roku. Od 2010 roku mieszkają w Niemczech, nie przyjmując niemieckiego obywatelstwa. Rozwiodą się oni za obopólną zgodą w Rosji w 2020 roku. Rozwód jest prawomocny w Niemczech nawet bez procedury uznania.
Tak samo byłoby, gdyby M i F pobrali się dopiero po przeprowadzce tutaj, w Niemczech, a następnie rozwiedli się w Rosji. Pomimo zawarcia małżeństwa w Niemczech, małżeństwo może zostać skutecznie rozwiedzione w Rosji, a rozwód z kolei staje się prawomocny w Niemczech bez wyraźnej decyzji o uznaniu.
Gdzie mogę złożyć wniosek o uznanie zagranicznego rozwodu?
We wszystkich pozostałych przypadkach właściwość w każdym kraju związkowym należy do wyższego sądu okręgowego (wyjątek: w Dolnej Saksonii - do wszystkich trzech wyższych sądów okręgowych) lub w Hamburgu - do hamburskiego Justizbehörde, a w Berlinie - do Senatsverwaltung für Justiz:
In Baden-Württemberg ist das Oberlandesgericht Karlsruhe für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
In Bayern ist das Oberlandesgericht München für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
In Berlin ist die Senatsverwaltung für Justiz, Verbraucherschutz und Antidiskriminierung (Bereich Justiz) für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
Senatsverwaltung für Justiz, Verbraucherschutz und Antidiskriminierung (Bereich Justiz)
In Brandenburg ist das Brandenburgische Oberlandesgericht für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
In Bremen ist das Hanseatische Oberlandesgericht in Bremen für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
Hanseatische Oberlandesgericht in Bremen
In Hamburg ist die Justizbehörde für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
In Hessen ist das Oberlandesgericht Frankfurt für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
In Mecklenburg-Vorpommern ist das Landesjustizministerium für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
Niedersachsen hat wegen seiner großflächigen Siedlungsstruktur auf eine Konzentration bei einem Oberlandesgericht verzichtet. Alle drei niedersächsischen Oberlandesgerichte sind jeweils für ihren Bereich zuständig für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
Oberlandesgericht Braunschweig
In Nordrhein-Westfalen ist das Oberlandesgericht Düsseldorf für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
In Rheinland-Pfalz ist das Oberlandesgericht Koblenz für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
Im Saarland ist das Saarländische Oberlandesgericht in Saarbrücken für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
In Sachsen ist das Oberlandesgericht Dresden für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
In Sachsen-Anhalt ist das Oberlandesgericht Naumburg für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
In Schleswig-Holstein ist das Ministerium für Justiz, Europa,
Verbraucherschutz und Gleichstellung für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
Ministerium für Justiz, Europa,
Verbraucherschutz und Gleichstellung
des Landes Schleswig-Holstein
In Thüringen ist das Thüringer Oberlandesgericht in Jena für die Anerkennung ausländischer Ehescheidungen zuständig:
Co należy wziąć pod uwagę w procedurze uznawania?
Procedura jest w formie pisemnej. Wspomniane powyżej strony internetowe państwowych organów wymiaru sprawiedliwości zawierają głównie link do dokumentu PDF, który można wypełnić na komputerze, wydrukować, podpisać i przesłać pocztą do państwowej administracji wymiaru sprawiedliwości, a także wykaz dokumentów, które należy załączyć. Dokumenty zagraniczne powinny być dołączone do oryginału z tłumaczeniem na język niemiecki. Tłumaczenia muszą być wykonane przez tłumacza upoważnionego przez niemiecki wymiar sprawiedliwości. Landesjustizverwaltung pisze do byłego współmałżonka, aby udzielił mu odpowiedzi prawnej.
Jak długo trwa procedura uznawania?
Jeżeli dokumenty są składane w całości, od złożenia wniosku do wydania ostatecznej decyzji upływa średnio 10-12 tygodni, zgodnie z informacjami własnymi państwowej administracji wymiaru sprawiedliwości. Opóźnienia mogą wystąpić w przypadku zapoznania się z aktami organów imigracyjnych lub innymi aktami proceduralnymi.
Czy rozwód, który odbył się w Niemczech, musi zostać uznany w innym kraju?
Procedura uznawania nie jest konieczna. Obywatelstwo stron jest nieistotne. Wyjątek stanowi ponownie Dania, gdzie w każdym przypadku wymagane jest uznanie rozwodu, który miał miejsce w innym państwie UE. Zaświadczenie na mocy art. 39 rozporządzenia (WE) nr 2201/2003 (zob. powyżej) do okazania w innym państwie UE jest wydawane przez sąd rodzinny, który orzekł o rozwodzie na wniosek osoby zainteresowanej, w przypadku którego nie jest wymagany adwokat (Anlage I).
W krajach spoza UE niemiecki wyrok rozwodowy zostanie zatem uznany bez dalszych formalności, jeżeli oboje małżonkowie posiadają wyłącznie obywatelstwo niemieckie (przywilej kraju pochodzenia - patrz wyżej) i przeprowadzili np. postępowanie rozwodowe w Sądzie Rejonowym Berlin-Schöneberg ze względu na szczególną właściwość tamtejszego sądu dla obywateli niemieckich nie posiadających miejsca zamieszkania. W tym przypadku jednak zawsze należy dodatkowo uzyskać informację w lokalnym urzędzie stanu cywilnego o każdym wymogu uznania.
W niektórych krajach, np. w Turcji, procedura uznawania ma zakres odpowiadający odrębnemu postępowaniu rozwodowemu. Okoliczność ta powinna być brana pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o miejscu rozwodu.
Rechtsanwalt Wolfgang Sattler, Fachanwalt für Familienrecht und Fachanwalt für Sozialrecht
copyright Stockfotos Pixabay
Polski 
Deutsch 
English (UK) 
Русский 
Українська 
Беларуская мова 
Italiano 
Español 
Français